What’s in a name? In dit geval alles, want de plaats Bonito in Brazilië is één van de meest fantastische zoetwatersnorkelplekken en eco-bestemmingen ter wereld. Letterlijk vertaald betekent ‘Bonito’ mooi en in 2016 had ik het geluk te mogen snorkelen in de Rio da Prata en Rio Sucuri; twee rivieren die dwars door het oerwoud lopen. En wat was het mooi. Een betoverende omgeving, kristalherder water, mooie waterplanten, kleurrijke vissen en een aangename temperatuur van 22 °C. Zelfs voor de minder actieve vakantieganger is het een aanrader. In je wetsuit en livevest blijf je gegarandeerd drijven en neemt de stroming je vanzelf mee; je hoeft dus niet eens te zwemmen.
Deze prachtige plek riep bij mij wel vragen op. Waar komt deze onderwaterrijkdom vandaan? En waarom is het water zo ongelofelijk helder? Het antwoord is de unieke combinatie van natuurlijke warmtebronnen, een bodem van harde kalksteen en bronwater vol calciumcarbonaat. Natuurlijke warmtebronnen ontstaan op plekken waar het water zo diep in de aardkorst door kan dringen, dat het in aanraking komt met gesteente dat verwarmd wordt door de aardkern. Naast prachtige rivieren heeft de omgeving rond Bonito ook heel veel (druipsteen)grotten. De bodem bestaat dus niet uit een massieve massa, maar uit een doolhof van grotten, sleuven en gangenstelsels. Tijdens het snorkelen kwam ik een paar van deze warmtebronnen tegen, je herkent ze aan rondwoelend zand op de bodem, wazige wolken (door het temperatuurverschil) en het heerlijke warme water. Dankzij deze regelmatige toevoer van verwarmd water, is en blijft de watertemperatuur altijd 22 °C.
Kraakhelder water, een stoffige ondergrond
De omgeving van Bonito is trouwens een enorm kalksteenmassief. Al het water dat hier door en over de bodem stroomt, zit bommetjevol calciumcarbonaat (CaCO3). Dit geeft het kalksteen af aan het water. Calciumcarbonaat werkt hier als een natuurlijke zuiveringsinstallatie; het is namelijk slecht oplosbaar in water en slaat neer op de bodem. Aan de neerslag van calciumcarbonaat binden zich verontreinigingen. Hierdoor is het water in de rivieren rondom Bonito kraakhelder, maar bevindt zich op de bodem een stoflaag. Om te voorkomen dat teveel mensen dit neergeslagen sediment opwoelen en de natuur verstoren, wordt er per rivier een maximum gesteld aan het aantal toeristen per dag. Ook wordt iedereen erop gewezen tijdens de snorkeltocht de bodem niet aan te raken.
En wat betekent dat voor het aquarium thuis?
Dus de snelste weg naar een kraakhelder zoetwateraquarium is het toevoegen van calciumcarbonaat? Nee, helaas werkt het niet zo simpel. Zoals gezegd is calciumcarbonaat (CaCO3) slecht oplosbaar en slaat het neer op de bodem. Om precies te zijn, kan water maximaal 180 mg calciumcarbonaat per liter opnemen. Voorwaarden zijn wel een niet te hoge temperatuur, voldoende CO2 en een goed inzicht in welke mineralen er nog meer in het water zijn opgelost. Kortom: de concentratie calciumcarbonaat is aan een wirwar van factoren onderhevig. Daarom richten zoetwateraquarianen zich meestal tot het meten van de Gezamenlijke Hardheid (GH-waarde, ofwel het gehalte aan calcium en magnesium). Deze GH-waarde wordt uitgedrukt in Duitse graden (DH), waarbij één Duitse graad staat voor 17,9 milligram calciumcarbonaat per liter water. Natuurlijk is de ideale GH-waarde voor je aquarium afhankelijk van het soort biotoop, de vissen en de planten. Maar grofweg kunnen we stellen dat we gemiddeld streven naar ongeveer 8 punten. Bij deze waarde kunnen (de meeste) aquariumplanten namelijk het beste voedingsstoffen opnemen.
Paradijselijke onderwaterplanten in het wild
Over planten gesproken … die kwam ik verschillende tegen tijdens mijn snorkeltrips, waaronder een aantal bekende. Zo zag ik de Echinodorus sp., Heteranthera Zosterifolia en Hydrocotyle verticillata. Verder heb ik voor het eerst de Rode minor (Hyphessobrycon eques) en de Witvlektetra (Aphyocharax nattereri) in het wild gezien, maar hierover een andere keer meer. Voor nu kan ik weer een ‘aquarium-in-het-wild-avontuur’ van mijn bucketlist afstrepen en zit ik vol inspiratie voor het inrichten van onze eigen aquaria.
